ENSO

tusz / papier; 30 x 30 cm / koniec 2010

          ENSO (円相) jest jednym z najgłębszych symboli Zen. Enso zawiera w sobie cały wszechświat, jest odpowiednikiem ezoterycznej mandali, wykracza poza słowa i jest najpopularniejszym symbolem absolutnej pustki. W japońskiej kaligrafii jest nie tyle znakiem graficznym, co symbolem. Dla Zen jest symbolem absolutnym, prawdziwej natury istnienia i oświecenia. 

          Enso jest popularnym tematem w malarstwie Zen, gdzie ostatecznie namalowane Enso jest powiązane ze stanem umysłu malarza. Namalowane Enso jako symbol siły i zachowania równowagi, może być tylko malowany przez kogoś w kim jest równowaga i wewnętrzny spokój. W malowidłach buddyjskich Zen Enso symbolizuje moment uwolnienia umysłu, pozwalającego ciału i duchowi oddać się aktowi twórczemu. Zgodnie z nauką Zen, jedynie osoba spełniona duchowo i mentalnie jest w stanie narysować prawdziwe Enso. Dlatego też wielu artystów praktykuje rysowanie Enso jako formę treningu duchowego. Rewolucję na drodze do doskonałości czas zacząć.